Deprem travması birçok psikolojik bozukluğu tetiklemiş olabilir

6 Şubat Kahramanmaraş zelzelesinin birinci yılında, yaşanan travmanın tesirlerini değerlendiren Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, bu süreçte travma sonrası gerilim bozukluğu belirtilerinin görülebileceğine dikkat çekiyor. Sarsıntının tetiklediği telaş ile baş etmenin yollarına da değinen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Nefes idmanları, tabiat yürüyüşleri, toplumsal bağları kuvvetlendirmek, uyku müddetlerinin sağlıklı olması üzere başa çıkma davranışları tercih edilebilir.” dedi.

Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir: “Bu değerli yıl dönümünde kayıplarımızı beraberce anmak var olan süreçte dayanışmak toplum ruh sıhhati açısından vazgeçilmezdir.”

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, 6 Şubat Kahramanmaraş zelzelesinin yıl dönümünde travma ve yas süreçlerine dair açıklamalarda bulundu.

Travmatik olayların insanların yaşamsal bütünlüğünü tehdit eden ve birtakım durumlarda da bu bütünlüğü bozan olaylar olduğunu söz eden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Afetler, insanların günlük hayat akışını kesintiye uğratarak fizikî, psikososyal ve ekonomik kayıplara yol açan, doğal yahut insan kaynaklı olaylardır ve kimi durumlarda ‘travmatik olay’ diye tanımlanabilir.” dedi. 

Depremin kişinin kendisinin ve yakınlarının hayatını tehdit eden, mevtle ya da ağır yaralanmayla sonuçlanabilecek bir afet olduğunu hatırlatan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Kişi birinci dereceden sarsıntısı yaşamış olabilir, yaşamadıysa da bir yakınının başına geldiğini öğrenmiş olabilir ya da büsbütün bağımsız bir halde olayları dışardan, medya aracılığıyla takip ediyor olabilir.” biçiminde konuştu.

Travma sonrası gerilim bozukluğu tanısı için kritik belirtiler neler?  

“Son bir yılda ne yaşadık diye baktığımızda dehşet, çaresizlik üzere hisler ön plandaydı diyebiliriz. İnsanların sarsıntı anındaki ve sonrasındaki tecrübeleri travmatik bir tesir yaratabilecek nitelikteydi.” diyen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, şöyle devam etti:

“6 Şubat tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar, şahısları sıhhat, toplumsal ve ekonomik olarak olumsuz tarafta etkiledi. Ülke içinde bilinen 500 binden fazla kişi yerinden oldu ve yaklaşık 2 milyon kişi evsiz kaldı. İnsanların hayatı kökten değişti ve kuvvetli bir yine ayağa kalkma, umut etme devrine girdiler. 

Bu bir yıl içinde travmatik olayı tekrar yaşama, tekrar tekrar o anların akla gelmesi, travmatik olayı hatırlatan şeylerden kaçınma, fikir ve duygudurumda bozulma, artmış bir tetikte olma hali sarsıntı sonrası görülebilecek travma sonrası gerilim bozukluğu tanısı için kritik belirtilerdir. Bu belirtilerin varlığında birebir vakitte kişi işe gidemez, ailevi sorumluluklarını yerine getiremez bir hale de gelebilmektedir.”

Birçok psikiyatrik bozukluk tetiklenmiş yahut alevlenmiş olabilir 

Aynı vakitte birçok farklı sorunun görülebileceğine değinen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Anksiyete bozuklukları, depresyon bozuklukları, alkol-madde kullanım bozuklukları, bedensel belirti bozuklukları, dissosiyatif bozukluklar, cinsel fonksiyon bozuklukları, uyku bozuklukları, ağrı bozuklukları, psikotik bozukluklar üzere birçok psikiyatrik bozukluk da bu süreçte tetiklenmiş ya da hali hazırda var olan teşhis alevlenmiş olabilir.” dedi. 

Bu durumun yalnızca aksilikleri değil, bazen de büyümeyi getirebileceğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Kişiler kendileri, öbür beşerler ve dünya ile ilgili farklı ve daha olumlu kanılarla bu süreçten çıkabilirler. Bilhassa sarsıntı üzere kitlesel travmaya neden olan afetler sonrasında toplumsal dayanağın ve dayanışmanın kıymeti büyüktür.” sözlerini kullandı.

Verilen yansılar normal 

Üzerinden bir yıl geçmişken yaşanılan bu afeti anmanın kıymeti büyük olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, anmanın yas sürecinin sağlıklı bir biçimde ilerlemesi noktasında vazgeçilmez bir öge olduğuna vurgu yaptı. 

Herkesin sarsıntı tehdidinin farkında olduğunu fakat kimilerinin bunun kendi başlarına gelmeyeceğine dair niyet içerisinde olabileceğini söyleyen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, şu bilgileri paylaştı:

“Bu nedenle bireyler sarsıntı sonrasında da dramatik yansılar verebilirler. Bu reaksiyonların olağan olduğu, kişinin güçsüzlüğü ile ilgili olmadığı bilinmelidir. İnsanların sarsıntı sonrası reaksiyonlarının farklı olması noktasından yola çıkarak travmatik tesir yaratabilme ihtimali yüksek olan zelzele sonrasında da düzgünleşme mühletleri farklıdır. Bu düzgünleşme sürecinde toplumsal takviyenin rolü yadsınamaz. Toplumsal takviye ile zelzele hakkında sevdiklerimizle konuşmak, beraberce kayıpları anmak, his ve kanıları söz etmek tedavi edicidir.”

Sosyal takviye travma sonrası büyümeyi sağlıyor 

Depremin tetiklediği dert ile baş etmek için daha fonksiyonel olan metotlar seçmek gerektiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Nefes antrenmanları, tabiat yürüyüşleri, toplumsal bağları kuvvetlendirmek, uyku müddetlerinin sağlıklı olması, uyku öncesi uyku kalitesini bozucu çay, kahve tüketiminin kısıtlanması ve telefon ekranına maruz kalmamak üzere başa çıkma davranışları tercih edilebilir. Sarsıntı sonrası yapılan araştırmalarda toplumsal dayanağın travma sonrası büyümeyi sağladığı, umudu arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Zelzele sonrası kapalı ortama girememe, kalabalık ortamlarda bulunamama üzere çeşitli kaçınma davranışları oluştuysa bunların önüne geçilmeli, gerekirse ruhsal dayanak alınmalı.

Deprem üzere kitlesel travmatik tesir yaratan afetin ruhsal tesirleri geniş kapsamlıdır. Bu tesirden korunmak için gelecek olan afetlere de hazırlıklı olmak kaidedir. Ülkemiz zelzelenin yıkıcı sonuçları açısından her vakit için risk altındadır.  Bu riski minimuma indirgemek için hepimiz gelecek olan sarsıntılara hazırlık açısından üstümüze düşen misyonu yapmalıyız. Bu değerli yıl dönümünde kayıplarımızı beraberce anmak var olan süreçte dayanışmak toplum ruh sıhhati açısından vazgeçilmezdir.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı